Winschoten Herinnert – Nieuw Israëlisch Weekblad

Dit jaar vallen Jom Hasjoa en 4 mei
samen en zullen er door het hele land
herdenkingsbijeenkomsten worden
georganiseerd, bijvoorbeeld in Winschoten.

ESTHER VOET

In de opmaat naar de herdenkingsdagen
worden elk jaar weer allerlei bijeenkomsten
georganiseerd om de herinnering aan de
Tweede Wereldoorlog en de Sjoa levend te
houden. Volgende week zal het NIW een
overzicht publiceren van een groot aantal
herdenkingen. Hoe er wordt herdacht verschilt
per plaats en initiatief. Een bijzondere manier,
waarbij schoolkinderen worden betrokken, vindt
plaats in Winschoten, op initiatief van interieurontwerper
Willem Dresselhuys.

Dresselhuys is eigenaar van de voormalige
synagoge van Winschoten. In overleg met onder
anderen burgemeester Pieter Smit van de gemeente
Oldambt, waar de stad onder valt, richtte
hij de aangrenzende rabbijnenwoning in als expositieruimte,
en startpunt voor een dag waarbij
leerlingen bewust worden gemaakt van de Sjoa
en van de Joodse geschiedenis van Winschoten.
Burgemeester Smit: “Winschoten had tot het
begin van de Tweede Wereldoorlog, op Amsterdam
na, verhoudingsgewijs de grootste Joodse
gemeenschap. Maar van de 500 leden van de
gemeenschap werden er 454 vermoord. Ook
omringende dorpen werden zwaar getroffen. Alle
22 Joodse inwoners van Scheemda werden bijvoorbeeld
ook omgebracht.”

Kennismaking

Het project dat Dresselhuys startte in de rabbijnenwoning
heet Manna22. Het cijfer verwijst
naar het adres van de woning, Bosstraat 22. In
de expositieruimte wordt op kennisgemaakt met
de oorlog, kinderen worden uitgedaagd zelf na
te denken, bijvoorbeeld door te antwoorden op
de vraag: ‘Ik moet op de vlucht en neem mee…?’
en ze worden gevraagd hun wensen voor de toekomst
op te schrijven.

-Dresselhuys: “Het gaat mij om het doorgeven
naar de toekomstige generaties. Na de informatie
die ze krijgen bij Manna, brengen de leerlingen
ook een bezoek aan het Joodse schooltje in het
nabijgelegen Landkreis Leer.” Maar er gebeurt
meer bij Manna22. De beperkte ruimte wordt ook
gebruikt om de Joodse geschiedenis van Winschoten
opnieuw in beeld te brengen. “Toch
hebben we er bewust voor gekozen om er geen
herdenkingsplek van te maken, maar een plek
waar de toekomst centraal staat en waar wordt
stilgestaan bij zaken die ook vandaag de dag weer
opspelen, zoals onverdraagzaamheid, geweld,
geloof tegen geloof, intolerantie, noem maar op.”

Chanoeka

“Ik heb nog één grote wens,” zegt Dresselhuys.
“Ooit stond in de synagoge een prachtige chanoekia.
Die is na de oorlog op een of andere manier
terechtgekomen in de synagoge van Bourtange.
Zou het niet prachtig zijn als die kandelaar weer
de weg naar Winschoten zou vinden en als topstuk
bij Manna22 zou kunnen worden getoond, als
startsein voor de informatiedag en stille getuige
van de Joodse geschiedenis hier?”

Winschoten had, op Amsterdam na,
verhoudingsgewijs de grootste Joodse
gemeenschap